Kim Ai Tông (
chữ Hán: 金哀宗,
bính âm:
Jin Aizong,
25 tháng 9 năm
1198 -
9 tháng 2 năm
1234), tên Hán là
Hoàn Nhan Thủ Lễ (完顏守禮) hay
Hoàn Nhan Thủ Tự (完顏守緒),
tên Nữ Chân là
Ninh Giáp Tốc (寧甲速), là vị
hoàng đế thứ 9 của triều đại
nhà Kim trong
lịch sử Trung Quốc. Ông là con trai thứ ba của
Kim Tuyên Tông Hoàn Nhan Tuân, mẹ là Vương thị, chào đời năm
1198. Khi Tuyên Tông đăng cơ (
1213), Thủ Lễ được nhận tước vị Toại vương. Do thái tử
Hoàn Nhan Thủ Trung và thái tôn
Hoàn Nhan Khanh mất sớm nên vào tháng 1 năm
1216, Hoàn Nhan Thủ Lễ được Tuyên Tông lập làm thái tử, đổi tên là Hoàn Nhan Thủ Tự. Tháng giêng ÂL năm
1224, Tuyên Tông qua đời, Hoàn Nhan Thủ Tự lên nối ngôi, tức là Kim Ai Tông.Kim Ai Tông là một vị vua có lòng chấn hưng đất nước nhưng tiếc là không gặp thời. Lúc ông lên ngôi, nước Kim đã ở trong tình thế ngặt nghèo: một mặt là quân
Mông Cổ liên tục xâm lấn, phần đất phía bắc sông
Hoàng Hà gần như đã bị cướp sạch, người Mông đã bắt đầu đưa quân vượt sông tràn vào
Trung Nguyên. Mặt khác trên mặt trận phía nam, triều Kim cũng thất bại trong các cuộc chiến tranh với
Nam Tống, mất đất đai và khoản tiền triều cống, phía tây lại bị
Tây Hạ liên tục quấy nhiễu, nước Kim đã ở trong tình thế sắp diệt vong. Để cứu vãn tình hình, Ai Tông chủ trương khuyến khích, phục hưng nông nghiệp, vỗ về dân chúng, tiến hành cải cách nội bộ, bỏ gian dùng hiền, bên ngoài đình chỉ chiến tranh với triều Tống, thiết lập lại quan hệ hữu hảo với
Tây Hạ, bổ nhiệm nhiều tướng giỏi cho mặt trận chống Mông, ban đầu đã có những chuyển biến tốt đẹp, triều Kim dần thu lại không ít đất đai bị mất.Nhưng mặc dù đã rất cố gắng nhưng Ai Tông cũng không thể cứu vãn một triều đại sắp tàn vong. Năm
1227,
Mông Cổ tiêu diệt được Tây Hạ và dồn thêm sức để tận diệt triều Kim. Năm
1232, sau thất bại trong
trận Tam Phong Sơn, Ai Tông phải bỏ cả Biện Kinh, ban đầu chạy về phủ Quy Đức
[5], sau cùng lại chạy về Thái châu
[6], vùng đất giáp với nước Tống. Tháng 8 năm
1233,
Mông Cổ liên quân với Tống tấn công và chiếm được Đường châu
[7], Ai Tông cố gắng tìm cách giảng hòa và lập liên minh với Tống nhưng không được. Đầu năm
1234, liên quân Mông - Tống tấn công vào Thái châu; Ai Tông trước tình thế nguy ngập đã nhường ngôi cho nguyên soái
Hoàn Nhan Thừa Lân để hi vọng duy trì nước Kim. Sau đó liên quân tấn công vào thành, Ai Tông thắt cổ tuẫn quốc. Cùng hôm đó, Mạt Đế
Hoàn Nhan Thừa Lân tử trận, nước Kim diệt vong.